Ładny zapach i miły dotyk

Mózgi mamy wszyscy i każdy z nas wie, że jura to czas kiedy na Ziemi dominowały dinozaury. Jednak mało kto łączy te dwa fakty i wie, że razem z dinozaurami dorastali nasi dalecy przodkowie, pierwsze ssaki. I to właśnie budowa ich mózgu była i jest jednym z wyróżników tej grupy taksonomicznej czyli Mammalia.
Chodzi głównie o proporcje objętości mózgu w stosunku do reszty ciała oraz o występowanie u ssaków bardzo rozwiniętej, składającej się z 6-ciu warstw kory mózgowej (neokorteksu). Kora mózgowa odpowiedzialna jest m.in. za tzw. uczucia wyższe, wrażliwość na bodźce zewnętrzne, takie jak dotyk, węch, słuch, smak oraz za zdolność do werbalizowania swoich odczuć np. w postaci mowy, gestów itp. I wszystko to powstało gdzieś na przełomie triasu i jury, prawie 200 mln lat temu (oprócz mowy, naturalnie). Skąd o tym wiemy?

Ostatnio udało się stworzyć trójwymiarowy model czaszki jednego z wczesnych ssaków i okazało się, że mieściła ona mózg z dużym neokorteksem o rozwiniętych partiach odpowiedzialnych za zmysł powonienia i dotyk, i właśnie te partie mózgu ewoluowały najszybciej (Science). Co zaskoczyło badaczy mózgu wczesnych ssaków - Timothy'ego Rowe'a z zespołem - to to, że części odpowiedzialne za węch były nadzwyczaj mocno rozwinięte, czyli węch musiał byc szczególnie ważny dla wczesnych ssaków, podobnie jak to jest u współczesnych ssaków.

Przecież większość z nas wie, że wiele rzeczy można znieść, ale cudzego smrodu już nie! Ponadto, wczesne ssaki były pokryte gęstym futrem (np. Castorocauda), które połączone z nerwami czuciowymi mogło dawać przemieszczającemu się zwierzęciu dotykowy obraz otoczenia. Jak podsumowuje Rowe: najważniejszy był węch, potem dotyk i sprawność motoryczna.

I tak jest do dziś. Taka triada obowiązuje np. podczas spotkań towarzyskich, najpierw się myjemy, spryskujemy fantastycznym deo, potem dotyk w tańcu i ..czasem musimy wykazać się sprawnością motoryczną w finale, np. biegnąc za ostatnim tramwajem.

Warto dodać, że jednym z czołowych badaczy wczesnych ssaków jest prof. Zofia Kielan-Jaworowska, m.in. główna autorka książki Mammals from the Age of Dinosuars.

Źródła:
fot. w nagłówku: Castorocauda lutrasimilis - paleobóbr jurajski  (by Nobu Tamura CC-BY-SA)

Posted in: ewolucja,jura,paleontologia,ssaki