Pierwsze ptaki

Xiaotingia zhengi
(paleoexhibit.blogspot.com by Nobu Tamura)

Bociany już odleciały, więc można trochę czasu poświęcić innym ptakom, a właściwie praptakom. Jak dotąd, najsłynniejszym praptakiem, uważanym za przodka wszystkich współczesnych ptaków, był Archaeopteryx. Skamieniałości archeopteryksa znane są już od ponad 150 lat z bawarskich wapieni z Solnhofen datowych na późną jurę (ok. 150 mln lat temu). 
W klasycznym ujęciu archeopteryks, który miał mieszane cechy ptasie i gadzie, traktowany był jako tzw. forma przejściowa pomiędzy gadami a ptakami. Archeopteryks był opierzony, miał pióra podobne do lotek współczesnych ptaków, które umożliwiały mu latanie. Poza tym był podobny do współczesnych mu dinozaurów, miał kostny ogon, zęby i trójpalczaste kończyny przednie, zakończone pazurami. Z biegiem czasu okazało się, że opierzonych dinozaurów jest całkiem sporo i tak naprawdę to ptaki stanowią grupę w obrębie opierzonych teropodów, dwunożnych, gadziomiednicznych dinozaurów. Pozostał problem, czy archeopteryks reprezentuje linię rozwojową prowadzącą do współczesnych ptaków, czy może była to jakaś linia boczna?

Nowe znalezisko chińskich badaczy (Xu et al., 2011) zdaje się świadczyć o tym, że archeopteryks nie reprezentuje linii prowadzącej do naszych bocianów. Chińczycy zepchnęli go do linii opierzonych non-avian dinosaurs. A wszystko za sprawą szkieletu Xiaotingia zhengi. Ten opierzony dinozaur ma wiele cech wspólnych z archeopteryksem i innymi non-avian dinosaurs. Analizy porównawcze wykazały, że Xiaotingia razem z archeopteryksem reprezentuje opierzone dinozaury z grupy deinonychozaurów. Do grupy tej zaliczają się dromeozaury, trodontidy i, właśnie wydzielone archeopterygidy. Deinonychozaury, razem z ptakami (Avialae) tworzą w tym ujęciu klad para-ptaków (Paraves), który spokrewniony jest owiraptorami (patrz rys.)

Pozycja archeopteryksa wśród opierzonych dinozaurów
(scienceblogs.com/pharyngula)

Źródła: 
1. Xu X. et al., 2011. An Archaeopteryx-like theropod from China and the origin of Avialae. Nature 475: 465-470. DOI: 10.1038/nature10288
2. scienceblogs.com/pharyngula http://scienceblogs.com/pharyngula/2011/07/xiaotingia_zhengi.php
3. paleoexhibit.blogspot.com http://paleoexhibit.blogspot.com/2011/08/xiaotingia-zhengi-or-is-archaeopteryx.html 

Posted in: ewolucja,gady,jura,paleontologia,ptaki